Nieuwe eisen voor begrotingssubsidies
Op 23 juli 2025 heeft de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: de Afdeling) een belangrijke uitspraak gedaan over begrotingssubsidies. Hierin zijn nieuwe eisen voor begrotingssubsidies opgenomen. De kern van de uitspraak is dat ook bij begrotingssubsidies in beginsel mededingingsruimte moet worden geboden. Met andere woorden: als er meerdere gegadigden kunnen zijn voor een begrotingssubsidie, moet je als overheid iedereen een eerlijke kans geven om mee te dingen. De uitspraak is vindbaar onder ECLI nummer: ECLI:NL:RVS:2025:3399.
Wat is een begrotingssubsidie?
Een begrotingssubsidies is een subsidie die direct in de begroting is opgenomen. In afwijking van artikel 4:23 eerste lid van de Algemene wet bestuursrecht is voor een begrotingssubsidie geen wettelijk voorschrift nodig waarin is geregeld voor welke activiteiten subsidie kan worden verstrekt.
Wat betekent de uitspraak voor gemeenten en provincies?
- Hoofdregel: Bij het verstrekken van schaarse subsidiemiddelen moet mededingingsruimte worden geboden. Dit geldt óók voor begrotingssubsidies.
- Uitzondering: Alleen als op voorhand vaststaat of redelijkerwijs mag worden aangenomen dat er, op basis van objectieve, toetsbare en redelijke criteria, slechts één serieuze gegadigde is, mag je aan die partij een begrotingssubsidie verstrekken.
- Bekendmaking: Als je wél mededingingsruimte moet bieden, moet je het voornemen om de subsidie aan die ene partij te verstrekken minimaal acht weken van tevoren openbaar maken. Dit moet op een manier zodat een ieder ervan kan kennisnemen. Bijv. in het gemeente- of provinciaal blad.
- Motiveringsplicht:
- Leg duidelijk uit waarom er volgens de criteria maar één serieuze gegadigde is.
- Geef belanghebbenden de kans om dit te betwisten.
- Als er een betwisting is en je houdt vast aan je besluit, motiveer in het subsidiebesluit opnieuw waarom de ander geen serieuze gegadigde is of waarom de criteria voldoen.
Gevolgen uitspraak
De uitspraak leidde tot zeer ernstige gevolgen voor de betrokken gemeente. De Afdeling geeft namelijk nieuwe spelregels voor begrotingssubsidies. De Afdeling concludeerde dat de verlening van de begrotingssubsidie onzorgvuldig was voorbereid en motiveringsgebreken heeft. Het niet behoorlijk bekend maken aan een ieder van het voornemen om de subsidie zonder de mogelijkheid tot mededinging te verstrekken, is volgens de Afdeling een gebrek dat naar zijn aard niet meer kan worden hersteld in de bezwaarfase.
De Afdeling voorziet daarom zelf in de zaak en herroept het besluit tot subsidieverlening. Omdat de subsidieverlening wordt herroepen, is er met terugwerkende kracht geen grondslag meer voor uitbetaling van de subsidiegelden. De uitgekeerde voorschotten zouden in rechte teruggevorderd kunnen worden. De ontvanger had echter de subsidiabele activiteiten tot de datum van deze uitspraak al verricht en de andere partij kan deze activiteiten niet met terugwerkende kracht ook verrichten.
De Afdeling begrijpt dat het herroepen van de subsidieverlening tot aanzienlijke complicaties leidt voor de bedrijfsvoering van die partij. Daarom beslist de Afdeling dat de subsidiëring tijdelijk moet worden voortgezet. De Afdeling bepaalt daarom, bij wijze van voorlopige voorziening, dat de subsidie moet worden voortgezet tot uiterlijk 1 januari 2026.
Voor die datum moet het college dus een nieuw besluit nemen over verlening van de subsidie vanaf de inwerkingtreding van dat besluit tot en met 31 december 2026. Het college kan een tenderprocedure opzetten of de subsidie aan de enige serieuze gegadigde verlenen. Als het college de subsidie aan de enige serieuze gegadigde wil verlenen, moet het dus zijn voornemen daartoe bekendmaken en motiveren zoals overwogen in de uitspraak.
Tips voor gemeenten en provincies
1. Inventariseer altijd of de subsidie schaars is
- Schaarste betekent: er is minder budget dan potentiële gegadigden.
- Ga er niet te snel van uit dat er maar één partij in aanmerking komt.
2. Stel objectieve criteria op
- De criteria moeten duidelijk, toetsbaar en verdedigbaar zijn.
- Vaagheden zoals “heeft goede banden met de gemeente” houden juridisch geen stand.
3. Maak je voornemen tijdig bekend
- Gebruik gemeentelijke of provinciale publicatiekanalen.
- Zorg dat de bekendmaking minimaal acht weken vooraf plaatsvindt.
4. Motivering
- Beschrijf waarom er slechts één serieuze gegadigde is.
- Motiveer hoe je tot deze conclusie bent gekomen aan de hand van de objectieve criteria.
5. Wees voorbereid op betwisting
- Houd rekening met zienswijzen van andere partijen.
- Zorg dat je besluit na betwisting extra stevig gemotiveerd is.
Meer informatie
Wil je na het lezen van dit blog “Nieuwe eisen voor begrotingssubsidies” meer weten? Neem gerust contact op via:
📞 06-3041 6247
📧 aposset@possetadvocatuur.nl
